Historia Szkoły

Początki Poraja sięgają pierwszej połowy XIX wieku. Miejscowość wtedy administracyjnie przynależała przynależała do Królestwa Polskiego, tworzącego zabór rosyjski. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. tereny obecnego Poraja weszły w skład województwa kieleckiego. W czasie II wojny światowej Poraj został wcielony do Rzeszy Niemieckiej. Miejscowość należała wówczas do powiatu zawierciańskiego i wraz z nim i innymi terenami, na podstawie dekretu Hitlera z 8 października 1939 r. została włączona do Rzeszy jako tzw. ”tereny wschodnie”.  Wyzwolenie miejscowości nadeszło dnia 18.I.1945 r. Po wojnie władze komunistyczne dokonały nowego podziału administracyjnego, zrywając z historycznymi związkami ziem. Według tego nowego podziału, Poraj znalazł się w województwie zagłębiowsko-śląskim (Katowickim). Ten stan administracyjny przetrwał do 1975 r., kiedy to utworzono województwo częstochowskie, w skład którego wszedł także Poraj. Obecnie miejscowość przynależy do powiatu myszkowskiego w województwie śląskim.

         Na tle tak ważnych dla Polski wydarzeń historycznych rysowały się początki szkolnictwa w Poraju. Pierwsza szkoła w tej miejscowości, jak podają zachowane  z tych lat zapiski kronikarskie, powstała już 1905 r. staraniem Polskiej Macierzy Szkolnej. Jest to tym donioślejszy fakt, iż Rzeczpospolita w owym czasie podzielona była między trzech zaborców, którzy nie dbali o edukacje polskich dzieci. Kierownikiem tej szkoły został W.Michalski. Nauka prowadzona była dorywczo w domach prywatnych, z powodu braku funduszy jak i opału.

         Kolejną prośbę utworzenia szkoły w Poraju podjęła firma „B.Hantke”, która w okolicach Poraja otworzyła swoje kopalnie rudy żelaza. Ta spółka kopalniana Modrzejów-Hantke w 1918 r. zorganizowała pierwszą stała szkołę cztero-oddziałową, która popularnie nazywana była „szkołą kopalnianą”. Lekcje prowadzone były w prywatnym budynku Piotra Rosikonia przy ulicy 3-Maja. Był to drewniany budynek o jednej izbie lekcyjnej. Kierownikeim tej szkoły został Julian Daszel, a nauczycielką była Kazimiera Widera. Po zmianie kierownika funkcję te objął Franciszek Langier. W tym czasie do szkoły uczęszczało około 40 dzieci.

         Następny etap tworzenia się szkolnictwa w Poraju dotyczy roku 1922 r., kiedy to 8 stycznia staraniem zarządu gminnego w Poraju z sekretarzem J.Pyszkowskiego i wójtem M.Rosikoń, oraz staraniem inspektora szkolnego Józefa Grabowskiego otwarto siedmio-klasową Publiczną Szkołę Powszechną. Na kierownika tej szkoły powołano Leona Przybytniewskiego. Równocześnie jako nauczycielka została zatrudniona Józefa Stetkiewicz, żona naczelnika poczty. Zajęcia szkolne nadal jednak odbywały się w prywatnym budynku Pawła Ordona. Aktu poświęcenia tej szkoły dokonała tego samego dnia 8 stycznia 1922r. ksiądz Józef Jachniewicz, proboszcz miejscowej parafii w Choroniu. Ceremonia ta miała bardzo uroczysty charakter. Ksiądz Jachniewicz i zaproszony inspektor szkół ludowych na starostwo będzińskie, J.Grabowski wygłosili okolicznościowe mowy. Dzieci, które uczęszczały do dawnej szkoły odśpiewały „Rotę”. Dnia 11 września 1922 r. nastąpiło uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego 1922-23, nabożeństwo z udziałem kierownika szkoły, grona pedagogicznego, rodziców, dzieci i zaproszonych gości. Naukę w nowej szkole rozpoczęło około 142 dzieci.

         W dniu 18 lutego 1923 r. kierownik Przybytniewski został przeniesiony do Kuźnicy Dużej, a na jego miejsce na kierownika szkoły w Poraju mianowano Jana Wyląga, który na tym stanowisku pracował nieprzerwanie 40 lat tj. do 1964 r. kiedy to przeszedł na emeryturę. W tym dniu przybył też trzy nowe nauczycielki tj. Maria Kosmala, Maria Ryszanek oraz Helena Wosińska. Nauka przebiegała bez zakłóceń, ale ponieważ liczba uczniów stale rosła, stary budynek stał się za ciasny i dlatego w 1932 r. szkołę przeniesiono do nowego budynku Podsiadlika naprzeciw remizy. Były tam cztery sale lekcyjne, pomieszczenia na kancelarię kierownika, pomoce naukowe i izbę harcerską. Prócz tego w 1938 r. wynajęto budynek rejenta Jasieńskiego, zostawiając jedną izbę lekcyjną u Podsiadlika.

         Pierwszy projekt budowy budynku szkoły powstał już 2 stycznia 1938 r. Na ten cel część mieszkańców Poraja opodatkowała się. Za zgromadzone fundusze zakupiono i przywieziono część materiału budowlanego, oraz przywieziono i zlasowano wapno. Budynek szkoły miał być usytuowany na ogrodnikiem (obecnie Rasałą). Budowa jednak nie doszła do skutku z powodu wybuchu II wojny światowej. Materiał budowlany, który został zgromadzony, okupanci zużyli do własnych potrzeb. Mimo zaistniałych trudnych czasów wojennych, nie zaprzestano jednak nauczania młodzieży i dzieci. Nauka w szkole w Poraju była prowadzona do 20 lipca 1940 r. Następnie okupanci wyraził zgodę na wszczęcie zajęć 2 maja 1942 r., ale tylko dla pierwszych czterech roczników. W okresie letnim dzieci były wykorzystywane do zbierania w okolicznych lasach jagód, malin, borówek i grzybów dla Niemców. W owych czasach zatrudnionych w szkole w Poraju było tylko dwoje nauczycieli, a mianowicie: Jan Wyląg jako kierownik szkoły i jako nauczycielka Helena Wosińska.

         W czasie okupacji w Poraju, tak jak na całym obszarze włączonym do Rzeszy, obowiązywał przepis według którego dzieci kończące 14 lat musiały pracować. Dalsza legalna nauka dla tych dzieci była więc wykluczona. Dlatego prowadzono dla nich tajne nauczanie. Nauczycielami byli Jan Wyląg, Halina Wasińska, Janina i Leon Ordonowie. W czasie okupacji zginął nauczyciel nauczyciel porajskiej szkoły Jan Frazan, który był oficerem rezerwy. W czasie działań wojennych 1939 r. został wzięty do niewoli i przebywał na terenie Niemiec w obozie jenieckim, gdzie zmarł. Wielu innych byłych uczniów szkoły w Poraju w czasie okupacji było czynnie zaangażowanych w walce przeciw okupantów hitlerowskiemu.

         Po zakończeniu wojny w dniu 3 lutego 1945 r. została zwołana pierwsza konferencja nauczycieli pod przewodnictwem Jana Wyląga, a od 5 lutego rozpoczęto już normalne zajęcia lekcyjne. W dniu 27 października 1947 r. został powołany nowy komunikat budowy szkoły. Podjęto decyzję o usytuowaniu budynku na działce Ignacego Rosikonia, którą to działkę nabyto drogą wymiany. Budowa szkoły trwała 4 lata. Przewodniczącym komunikatu był Stefan Walny. Budynek ostatecznie wykończono i oddano do użytku 22 lipca 1951 r. Kierownikiem pozostał J.Wyląg. W 1964 r. na nowego kierownika szkoły w Poraju został wyznaczony Leon Ordon. W roku 1965 r. do szkoły uczęszczało ok. 700 uczniów, pracowało 25 nauczycieli i było 17 klas. Zajęcia lekcyjne w tym budynku są prowadzone nieprzerwanie do czasów obecnych.
            Data 20 października 1988 r. to dla społeczności Poraja historyczna data. W tym bowiem dniu nadano miejscowej szkole imię kpt. Leonida Teligi.